Toaleta dla pracowników - jakie przepisy BHP musi spełniać?

Toaleta pracownicza to pomieszczenie, które powinno znajdować się na terenie każdego zakładu pracy. Ilość toalet, ich wyposażenie i lokalizacja są ściśle określone przez przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy. Stosowanie się do nich w tym zakresie przyczynia się do zapewnienia pracownikom komfortowych warunków pracy.

Z tego artykułu dowiesz się między innymi, jakie są podstawowe wymagania dotyczące toalet dla pracowników wynikające z kodeksu pracy oraz czym różni się toaleta pracownicza od toalety dla klientów.

Podstawowe wymagania dla toalet w miejscu pracy

Wyposażenie i umiejscowienie toalet w miejscu pracy są jasno określone przez przepisy. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra infrastruktury pomieszczenia mające pełnić funkcję toalety w pracy muszą spełniać konkretne warunki techniczne, takie jak minimalne wymiary pomieszczenia, szerokość drzwi, wysokość ścian i przegród itp.

Pojedyncza kabina ustępowa, która nie jest przeznaczona dla osób niepełnosprawnych powinna mieć szerokość minimum 90 centymetrów. Przed miską ustępową powinna znajdować się wolna przestrzeń o wymiarach minimalnych 90x60 centymetrów w rzucie poziomym.

Istnieje możliwość zamontowania umywalki w kabinie, wtedy ta wolna przestrzeń spełnia też funkcję powierzchni przed umywalką. Drzwi, zarówno do toalety, jak i kabiny ustępowej, powinny otwierać się na zewnątrz pomieszczenia, ich minimalna szerokość wynosi 0,8 metra, a wysokość 2 metry.

Drzwi muszą być wyposażone w otwory wentylacyjne u dołu, a ich przekrój musi mieć powierzchnię minimum 220 centymetrów kwadratowych. Przedsionek toalety musi być oddzielony od pomieszczenia z kabinami pełnymi ścianami i mogą się w nim znaleźć jedynie umywalki.

Tak samo przegrody oddzielające od siebie kabiny powinny być pełnymi ścianami na całą wysokość pomieszczenia. Inne warunki techniczne dotyczące toalet pracowniczych zostały doprecyzowane w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 roku.

Zgodnie z nim w przypadku jednostronnego rozmieszczenia kabin ustępowych szerokość przejścia między nimi nie może być mniejsza niż 1,3 metra. Z kolei w łazienkach, w których naprzeciwko kabin mają znaleźć się pisuary lub rzędy kabin, szerokość przejścia nie może być mniejsze niż 2 metry.

Sprawdź również: Znaki ewakuacyjne w miejscu pracy - co warto wiedzieć?

Wpływ kodeksu pracy na standardy toalet w miejscu pracy

W świetle kodeksu pracy każda zatrudniona osoba ma mieć dostęp do toalety, która jest odpowiednio wyposażona i łatwo dostępna. Pracodawca nie ma prawa zabronić pracownikowi wyjścia do toalety w godzinach pracy.

Co więcej, przepisy jasno określają, że po jego stronie leży przystosowanie tego pomieszczenia do potrzeb użytkowników. Musi on zapewnić urządzenia sanitarno-higieniczne oraz niezbędne środki higieny osobistej. Dzięki temu korzystanie z toalety będzie bezpieczne i komfortowe.

Przepisy BHP regulujące tę kwestię są bardzo szczegółowe. Określają wymaganą ilość toalet w miejscu pracy w stosunku do liczby zatrudnionych, wymiary toalety i kabin ustępowych, odległości między nimi, a także wyposażenie dodatkowe.

Pracodawca, który nie wywiąże się ze swoich obowiązków w tym zakresie może spodziewać się kontroli Sanepidu i wyciągnięcia wobec niego konsekwencji.

Dlatego to takie ważne, by już na etapie planowania firmy oraz urządzania jej siedziby w pierwszej kolejności zadbać o właściwe wyposażenie toalet pracowniczych z uwzględnieniem aktualnie obowiązujących przepisów. Dzięki temu w przyszłości unikniesz problemów natury prawnej oraz konieczności wykonywania kosztownych prac, by przystosować toalety do wymogów BHP.

Może Cię zaciekawić: Cleanroom - wymagania, klasy czystości pomieszczeń

Różnice między toaletami dla personelu, a toaletami dla klientów

W niektórych przypadkach, na przykład w lokalach gastronomicznych czy sklepach, dostępna jest toaleta dla klientów. Jakie są różnice między toaletą dla pracowników, a tą dla klientów? Przede wszystkim toalety dla personelu są obowiązkowe, a te dla klientów nie zawsze.

Poza tym w przypadku toalet dla klientów, obowiązuje przepis o jednej toalecie na 20 osób, oddzieleniu toalety damskiej od męskiej i dla osób niepełnosprawnych. Powinien się w niej znaleźć osobny przedsionek oraz samoczynnie zamykające się drzwi.

Istnieje również przepis wymagający, by w lokalu o powierzchni większej niż 100 metrów kwadratowych znalazło się pomieszczenie dla rodzica z dzieckiem przeznaczone do przewijania i karmienia. Musi się ono znajdować poza toaletą, w oddzielnym pomieszczeniu.

Ze względów bezpieczeństwa i zachowania higieny w toalecie dla gości wymagane są:

bezdotykowe dozowniki na mydło (np. dozownik mydła w pianie Phoenix),
pojemniki na ręczniki papierowe lub bezdotykowe suszarki z filtrem HEPA (np. podajnik ręczników papierowych Phoenix, podajnik ręczników bawełnianych Fusion),
preparaty i dozowniki do dezynfekcji rąk (np. bezdotykowy dozownik płynu do dezynfekcji rąk Aqualine),
pojemniki na papier toaletowy (np. podajnik papieru toaletowego Jumbo Phoenix),
kosze na śmieci (np. kosz Inox na pedał o pojemności 40 litrów).

Przydać się mogą także:

szczotki WC (np. szczotka toaletowa Fusion),
dyfuzory zapachowe (np. dyfuzor zapachowy Silent),
odświeżacze powietrza (np. odświeżacz powietrza w aerozolu na baterie Elis Aqualine),
dozownik do pasty BHP (np. dozownik pasty do mycia rąk Aqualine).

Istnieje różnica w wymogach metrażowych, jeśli chodzi o toalety dla pracowników i gości czy klientów. Toaleta dla klientów musi posiadać przedsionek i musi on być na tyle duży, by zmieściła się w nim co najmniej jedna umywalka z ciepłą i zimną wodą przypadająca na trzy miski ustępowe lub pisuary.

Jak więc widać, łączenie toalety dla personelu i klientów nie jest dobrym rozwiązaniem chociażby dlatego, że dla obu tych pomieszczeń są nieco inne wymogi sanitarne.

Ponadto korzystanie z toalety dla klientów przez pracowników mogłoby generować problemy w postaci kolejek do toalet, braku odpowiednich standardów higienicznych oraz braku prywatności.

Rozporządzenie sanitarne - co powinieneś wiedzieć?

Każdy pracodawca zatrudniający pracowników powinien się dokładnie zapoznać z rozporządzeniem Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Zgodnie z przepisami toalety dla pracowników powinny być przede wszystkim łatwo dostępne oraz działać nieprzerwanie. Jeżeli toaleta zamykana jest na klucz lub kartę magnetyczną, powinien je posiadać każdy pracownik.

Łatwy dostęp do toalet dla personelu w rozumieniu prawa pracy oznacza:

odpowiednią odległość - zgodnie z przepisami toaleta dla pracowników nie może znajdować się dalej niż 75 metrów od stanowiska pracy. Wyjątek stanowi praca na zewnątrz, wtedy odległość ta wynosi do 125 metrów,
umiejscowienie toalet i łazienek w tym samym budynku, co miejsce pracy - prawo dopuszcza zlokalizowanie pomieszczeń higieniczno-sanitarnych w innym budynku, niemniej muszą one być ze sobą połączone w taki sposób, by nie było konieczne wychodzenie na zewnątrz w celu przejścia z jednego do drugiego. Jeżeli pomieszczenia są ogrzewane, przejście między nimi również powinno być ogrzewane,
umiejscowienie toalet na każdym piętrze, na którym są pracownicy - wyjątkiem są kondygnacje, na których pracuje mniej niż 10 osób. Wówczas wystarczy dostęp do toalet znajdujących się na najbliższym piętrze,
dostęp do łazienek bezpośrednio z ciągów komunikacyjnych.

Przepisy określają także wymogi, jakie musi spełniać pomieszczenie przeznaczone na łazienkę pracowniczą. Musi ono mieć:

ogrzewanie,
wentylację zgodną z obowiązującymi normami budowlanymi,
dobre oświetlenie,
wysokość nie mniejszą niż 2,2 metra i nie większą niż 2,5 metra,
ściany do 2 metrów wysokości i podłogę wyłożone płytkami ceramicznymi lub gresem odpornym na wilgoć,
przynajmniej jedna miska ustępowa i jeden pisuar na 30 mężczyzn oraz przynajmniej jedna miska ustępowa na 20 kobiet.

Niespełnienie powyższych wymogów daje pracownikom prawo do odmowy wykonywania obowiązków zawodowych.

Powyższe przepisy dotyczą standardowych łazienek w miejscu pracy. Inne zasady obowiązują w przypadku toalet dla pracowników niepełnosprawnych. W takim przypadku należy zadbać, by:

przestrzeń manewrowa miała co najmniej 1,5 metra średnicy, co pozwoli niepełnosprawnym osobom korzystającym z wózków inwalidzkich bez przeszkód poruszać się po pomieszczeniu,
drzwi były na tyle szerokie, aby bez problemu zmieścił się w nich wózek inwalidzki. Przyjmuje się, że jest to około 90-100 centymetrów. Przed drzwiami nie powinno być żadnych progów i innych elementów uniemożliwiających swobodne i bezpieczne wjechanie wózkiem do łazienki,
parametry wszystkich urządzeń i akcesoriów łazienkowych powinny być dostosowane do osób niepełnosprawnych i znajdować się na odpowiedniej wysokości (np. umywalka, miska ustępowa, lustra, uchwyty, podajniki na mydło i papier toaletowy, suszarki do rąk czy gniazda elektryczne).

W łazienkach dla pracowników opcjonalnie może się też znaleźć kabina prysznicowa. Są wymagane w przypadku zawodów, których wykonywanie wiąże się z zabrudzeniem ciała. Wtedy pracownik po zakończonej zmianie powinien mieć możliwość się wykąpać i odświeżyć.

Prysznice mogą znajdować się w innym pomieszczeniu niż toaleta. Powinny znajdować się niedaleko szatni, a ich liczba powinna wynosić minimum jedną kabinę na 8 pracowników.

Jeżeli praca wiąże się z kontaktem z substancjami trującymi, promieniotwórczymi czy pylącymi i o ostrym zapachu, należy zapewnić przynajmniej jedną kabinę prysznicową na 5 pracowników.

Jak radzić sobie z brakiem toalety w miejscu pracy?

Jeżeli na skutek krótkotrwałej awarii toalety dla personelu są niedostępne, pracodawca może skorzystać z rozwiązania tymczasowego w postaci mobilnej kabiny WC i przenośnej umywalki. Nie jest to jednak alternatywa dla normalnej toalety. Przepisy prawa dopuszczają ją jako rozwiązanie tymczasowe, a nie stałe.

Gdyby konieczność korzystania z toalet mobilnych przedłużała się lub w przypadku prowadzonych prac remontowych pomieszczeń higieniczno-sanitarnych, pracodawca naraża się na poniesienie wysokiej kary pieniężnej nałożonej przez Państwową Inspekcję Pracy.