Nowości

Czym są środki ochrony indywidualnej?

Środki ochrony indywidualnej są wymagane przez Kodeks pracy w wielu sektorach gospodarki. Ich stosowanie znacząco podnosi bezpieczeństwo w miejscu pracy i jest jednym z elementów związanym z wypełnianiem zasad BHP.

Z tego artykułu dowiesz się, czym są środki ochrony indywidualnej, kto odpowiada za ich zapewnienie oraz jak je stosować, by zapewniały skuteczną ochronę. Dowiesz się także, dlaczego warto inwestować w wysokiej jakości środki ochrony oraz jakie konsekwencje grożą pracodawcy, który zaniedba tę kwestię.

Co to są środki ochrony indywidualnej?

Zgodnie z definicją określoną w Kodeksie pracy, środki ochrony indywidualnej stanowią "dowolne urządzenie lub przyrząd przeznaczony do noszenia przez człowieka w celu ochrony przed jednym lub większą liczbą zagrożeń dla zdrowia i bezpieczeństwa".

W praktyce jest to szereg akcesoriów oraz odzież ochronna, które w zależności od rodzaju wykonywanej pracy i potencjalnego ryzyka zawodowego, mają inne właściwości i przeznaczenie.

Ze względu na szereg zagrożeń zawodowych wyróżniamy kilka kategorii środków ochrony indywidualnej:

  • przeciwko lekkim i powierzchownym obrażeniom: może chodzić o lekkie wstrząsy lub wibracje, które jednak nie powodują poważnych i nieodwracalnych uszkodzeń ciała. Do tej kategorii zaliczają się na przykład rękawice robocze.
  • przeciwko średniemu ryzyku i poważnym obrażeniom: chodzi o obrażenia najważniejszych części ciała wykorzystywanych w pracy, o dużej powierzchni i dużym uszczerbku na zdrowiu. Kategoria ta zawiera na przykład rękawice antyprzecięciowe.
  • przeciwko wysokiemu ryzyku i nieodwracalnym obrażeniom zagrażającym zdrowiu i życiu: są to sytuacje mogące spowodować śmierć, na przykład upadek z dużej wysokości podczas prac budowlanych. Do tej kategorii zaliczają się na przykład szelki do pracy na wysokości do noszenia na rusztowaniu.

Sprawdź naszą ofertę: Wynajem odzieży roboczej i ochronnej

Środki ochrony indywidualne u spawacza

Obowiązki pracodawcy wobec środków ochrony indywidualnej

To po stronie pracodawcy leży obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa pracownikom w środowisku pracy. Jego zadaniem jest przeprowadzanie regularnych szkoleń BHP oraz instruktaży stanowiskowych, zwłaszcza, gdy praca wiąże się z ryzykiem utraty zdrowia lub życia.

Pracodawca jest też zobowiązany do wprowadzenia przepisów BHP i sprawdzania, czy są one na co dzień stosowane. Wobec środków ochrony indywidualnej pracodawca ma też obowiązek zapewnić pracownikom odpowiednią odzież ochronną oraz dbać o jej właściwy stan.

W zależności od charakteru pracy, odzież ochronna powinna zapewniać skuteczną ochronę przed:

  • ryzykiem termicznym (zagrożenia związane z bardzo niskimi lub bardzo wysokimi temperaturami, rozpryskami stopionego metalu itp.),
  • ryzykiem chemicznym (zagrożenia związane z pracą z substancjami chemicznymi i ryzykiem ich rozlania, ochlapania się czy wdychania szkodliwych toksyn),
  • ryzykiem mechanicznym (zagrożenia związane ze skaleczeniami, odpryskami do oczu, upadkami itp.),
  • ryzykiem elektrycznym (zagrożenia związane z pracą na urządzeniach pod napięciem),
  • inne, takie jak: promieniowanie laserowe, promieniowanie UV, uciążliwy hałas przemysłowy, długotrwałe stanie itp.

Aby móc zapewnić pracownikom odpowiednie środki ochrony indywidualnej, pracodawca musi ocenić stopień ryzyka zawodowego na każdym stanowisku, a następnie, na tej podstawie dostarczyć te środki, zwracając uwagę na ich jakość i dopasowanie do sylwetki każdego z pracowników.

Oprócz tego pracodawca dokłada wszelkich starań, by na bieżąco eliminować zagrożenia mogące przyczynić się do wypadku przy pracy, na przykład dba o prawidłowe działanie maszyn i urządzeń, pilnuje, by były one obsługiwane we właściwy sposób oraz zwraca uwagę na ergonomię stanowisk pracy.

Nieprzestrzeganie tych obowiązków przez pracodawcę stanowi wykroczenie w rozumieniu prawa i podlega karze grzywny, zwłaszcza gdy na terenie zakładu pracy dojdzie do wypadku. Wysokość kary jest ustalana indywidualnie, ale zwykle oscyluje między 1000 złotych, a 30 000 złotych.

Rażące zaniedbania w kwestii BHP w miejscu pracy są też karane karą pozbawienia wolności do lat 3. Ponadto pracownik, który doznał poważnej szkody na zdrowiu z powodu zaniedbań pracodawcy może wnioskować o odszkodowanie z tytułu odniesionych strat.

Jak prawidłowo dobrać środki ochrony indywidualnej?

Dobór środków ochrony indywidualnej dla każdego pracownika określają wybrane przepisy z Kodeksu pracy oraz Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26.09.1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy z późniejszymi zmianami (tekst jednolity Dz. U. z 2003 r. N 169, poz. 1650).

Aby prawidłowo dobrać środki ochrony indywidualnej, należy pamiętać, że:

  • powinny być odpowiednie do istniejących zagrożeń oraz same w sobie nie stwarzać dodatkowego ryzyka,
  • powinny odpowiadać warunkom panującym na danym stanowisku pracy,
  • powinny odpowiadać wymaganiom ergonomicznym oraz zdrowotnym pracownika,
  • powinny być dopasowane do pracownika pod każdym względem.

Jeżeli stanowisko pracy niesie za sobą różne zagrożenia i wymaga jednoczesnego noszenia różnych środków ochronnych, taki zestaw powinien mieć możliwość regulacji bez zmniejszania przy tym ich właściwości chroniących.

Ponadto warunki używania i okres użytkowania środków ochrony osobistej powinny być określone w zależności od stopnia ryzyka, częstotliwości ich noszenia, szczególnych cech stanowiska oraz skuteczności działania wyposażenia ochronnego.

Sprawdź również: Znaki ewakuacyjne w miejscu pracy - co warto wiedzieć?

Środki ochrony indywidualnej

Rodzaje środków ochrony indywidualnej i ich zastosowanie

Środki ochrony indywidualnej dzielą się ze względu na ich rodzaj i przeznaczenie. Można je pogrupować następująco:

  • środki ochrony głowy (spełniające wymagania normy PL-EN 397),
  • środki ochrony twarzy i oczu (spełniające wymagania normy PL-EN 166),
  • środki ochrony słuchu (spełniające wymagania normy PL-EN 352), 
  • środki ochrony układu oddechowego (spełniające wymagania normy PL-EN 149),
  • środki ochrony kończyn górnych i dolnych (spełniające wymagania normy PL-EN 14404),
  • środki ochrony całego ciała,
  • środki ochrony przed upadkiem (spełniające wymagania normy PN-EN 361 i 358 dla szelek i uprzęży, PN-EN 363 dla systemów powstrzymujących spadanie, PN-EN 813 dla uprzęży biodrowych).

Środki ochrony indywidualnej - przykłady:

  • ochrona głowy - hełmy, kaski,
  • ochrona twarzy i oczu - okulary ochronne, maski do spawania,
  • ochrona słuchu - nauszniki, stopery przeciwhałasowe do uszu,
  • ochrona układu oddechowego - maski przeciwpyłowe,
  • ochrona kończyn górnych - ochraniacze łokci, dłoni, rękawice robocze,
  • ochrona kończyn dolnych - obuwie ochronne, ochraniacze stóp, kolan,
  • ochrona całego ciała - kombinezony gazoszczelne, ochraniacze brzucha, klatki piersiowej, barku,
  • ochrona przed upadkiem - kask, szelki, liny zabezpieczające.

Środki ochrony indywidualnej to także zespoły składające się z kilku urządzeń lub różnych rodzajów wyposażenia połączonych ze sobą w celu ochrony człowieka przed wieloma zagrożeniami, urządzenia lub wyposażenie ochronne połączone z elementem nieochronnym w celu wykonania określonych czynności oraz wymienne składniki środków ochrony indywidualnej, które są istotne dla ich właściwego funkcjonowania.

Do środków ochrony indywidualnej NIE zaliczamy natomiast:

  • mundurów, które nie są przeznaczone do zapewnienia dodatkowego bezpieczeństwa podczas wykonywania obowiązków zawodowych,
  • środków ochrony osobistej używanych przez wojsko, policję i inne służby utrzymania porządku publicznego,
  • wyposażenia stosowanego przez służby ratownicze,
  • środków służących do samoobrony lub odstraszania,
  • wyposażenia sportowego,
  • środków ochrony indywidualnych stosowanych na podstawie przepisów prawa  drogowego,
  • przenośnych urządzeń do wykrywania zagrożeń czy naruszania porządku publicznego.

Praktyczne wskazówki dotyczące stosowania środków ochrony indywidualnej

Samo zapewnienie środków ochrony indywidualnej to nie wszystko. Pracownicy muszą wiedzieć, jak z nich prawidłowo korzystać oraz jak o nie dbać. Doświadczenie pokazuje, że sporo wypadków przy pracy ma miejsce właśnie z powodu nieodpowiedniego stosowania środków ochrony indywidualnej.

Dlatego też dobrą praktyką jest organizowanie szkoleń i pokazów z użytkowania środków ochrony indywidualnej. Instrukcja obsługi środków ochronnych powinna być szczegółowo wyjaśniona oraz jasna i przejrzysta. To uchroni pracowników przed ich niewłaściwym stosowaniem.

Do najczęstszych błędów podczas wyboru i użytkowania środków ochrony indywidualnej zaliczamy:

  • stawianie komfortu, wyglądu i funkcji dodatkowych ponad najważniejszą funkcję bezpieczeństwa,
  • niewłaściwe przechowywanie,
  • brak konserwacji, napraw lub wymiany, gdy zaistnieje taka potrzeba,
  • brak indywidualnego dopasowania pod względem ergonomicznym i zdrowotnym do użytkownika,
  • korzystanie z jednego środka ochrony przez kilka osób.
Rękawice, odzież ochronna jako środki ochrony indywidualnej

Dlaczego warto inwestować w jakościowe środki ochrony indywidualnej?

Środki ochrony indywidualnej to coś więcej niż strój roboczy. To elementy mające bezpośredni związek z ochroną zdrowia, a nawet życia. Dlatego pracodawca zobowiązany do wyposażenia swoich pracowników w środki ochrony osobistej, powinien wybierać produkty najwyższej jakości.

Poziom skuteczności środków ochrony indywidualnej jest określony przez normy europejskie. Na przykład odzież ochronna powinna spełniać wymagania normy PN-EN ISO 13688. Środki ochronne, które mają odpowiednie certyfikaty potwierdzające ich właściwości gwarantują skuteczną ochronę i wysoką jakość.

Warto w nie inwestować, gdyż odgrywają ważną rolę w zapobieganiu wypadkom przy pracy, chorobom zawodowym oraz innym negatywnym skutkom związanym z warunkami pracy.

Chociaż z początku koszt ich zakupu może się wydawać wysoki, to w ogólnym rozrachunku to o wiele bardziej opłacalne niż opłacanie leczenia pracownika, który uległ wypadkowi w miejscu pracy, ponieważ nie otrzymał odpowiednich środków ochrony osobistej.

Dlatego niezależnie od tego, czy jesteś pracodawcą czy pracownikiem, dbaj o wysokiej jakości środki ochrony osobistej w miejscu pracy, zwracaj uwagę na ich prawidłowe użytkowanie, przechowywanie i konserwację. To pozwoli wykonywać pracę w bezpiecznych warunkach.

Może Cię zainteresować:  Normy odzieży ochronnej i roboczej które muszą zostać spełnione